DANIŞTAY İDARE DAVA DAIRELERI KURULU

DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2021/2383 E.  ,  2022/671 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/2383
Karar No : 2022/671

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Enerji Elektrik Üretim A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Trabzon İli, … İlçesi, … Hidroelektrik Santrali yapım işi nedeniyle kullanılan krediye ilişkin olarak faiz desteğinden yararlanma istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Davacı Şirket tarafından yatırım süresi bittikten (yatırım tamamlandıktan) sonra faiz desteğinden yararlanma talebinde bulunulduğu, davalı idare ile davacı Şirketin kredi kullandığı Kalkınma Bankası arasında faiz desteğinin uygulanmasına ilişkin olarak 13/04/2010 tarihinde imzalanan protokolün 7. maddesi ile yatırım süresi bitmiş teşvik belgesi kapsamında ilk kez yapılacak talepler için faiz desteğinin verilmeyeceği hususu açıkça kurala bağlandığından, davacı Şirketin faiz desteğinden yararlanma talebinin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 15/03/2017 tarih ve E:2015/1039, K:2017/1485 sayılı kararıyla;
Uyuşmazlıkta, yatırım teşvik belgesinin düzenlendiği tarihte yürürlükte bulunan, 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar uyarınca; yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımın, belgede belirlenen süre içerisinde tamamlanarak tamamlama vizesinin yapılması karşısında teşvik mevzuatında öngörülen amacın gerçekleştiğinin açık olduğu, diğer taraftan yatırım teşvik belgesi ile yatırımcıya sağlanan destekler arasında yer alan faiz desteğinin ilgili kurum ve kuruluşlarca kullandırılmasının zorunlu olduğunun anılan Karar ile kurala bağlandığı dikkate alındığında, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırım için, yatırım teşvik belgesinin süresi içerisinde, yatırımın tamamlanması amacına yönelik kullanılan kredilerin faiz desteğinden yararlandırılması gerektiği,
Bu durumda, davalı idarenin, davacı Şirketin yatırım teşvik belgesindeki yatırımın başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki (07/02/2008-07/02/2011) dönemde kullandığı krediler için faiz desteğinin ödenebileceğini dikkate almadan tesis ettiği dava konusu işlemde hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi ısrar kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davanın reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Mahkemenin gerekçeli kararının eksik olduğu; iddialar ve davanın temelini oluşturan olguların değerlendirilmediği ve gerekçeli kararda açıklanmadığı, kanunen gereken bütün unsurları yerine getirerek, 23/07/2009 tarihli teşvik belgesini ve bu desteğin içinde mevcut faiz desteğini hak kazandığı, teşvik kanunlarının amacının, yatırımcıları desteklemek olduğu, teşvik belgesini ve faiz desteğini kazandığı andan itibaren faiz desteğini kullanmak istemiş ise de; her defasında davalı idare ile Kalkınma Bankası arasındaki protokolün imzalanmasının beklenilmesi gerektiğinin tarafına bildirildiği, Hazine Müsteşarlığı ile Kalkınma Bankası arasında 13/04/2010 tarihinde protokol imzalandığı, ancak tarafına bildirilmediği, bu durumu öğrenir öğrenmez başvuru yaparak faiz desteğinden yararlanmak istediği, yatırım teşvik belgesindeki yatırıma başlama ve bitirme tarihleri arasında, Kalkınma Bankasından teşvik belgesine konu iş için kredi kullandığı, teşvik belgesinde faiz desteğinin de bulunduğu, dolayısıyla faiz desteğinden yararlanma hakkını kazandığının sabit olduğu ve bunun kazanılmış hak olduğu, idare ile ticari kuruluşlar arasında yazılı bildirimin esas olduğu, haktan vazgeçme veya hak düşürücü süreye tabi olma hususlarının, idarece yazılı bildirim yapılmadığı durumlarda, ıttıla tarihiyle başlayacağının hukukun genel kurallarından olduğu, hiçbir mevzuat, tebliğ ve protokolde; idare ile bankalar arasında yapılan protokollerin ilan yoluyla tebliğ edileceğine dair bir hüküm bulunmadığı, davalı idarenin protokol imzalama işleminin düzenleyici işlem olmadığı, imzalanan protokolün içeriğinin doğrudan tarafını etkilemesi nedeniyle bu işlemin iki taraflı işlem ve aynı zamanda bireysel işlem olduğu, haberi olmadığı, görüşü alınmadığı, içeriğini bilmediği ve aleyhine olabilecek hükümleri içeren bir protokolün, tarafı açısından kesin bir şekilde bağlayıcı olmasının kabul edilemeyeceği, bunun adalete aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, faiz desteğinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen protokolü 2010 yılı Mart ayından itibaren imzalayan aracı kurumların listesinin, taraflarına ait internet sitelerinde yayımlandığı, finans kuruluşları ile protokol imzalandıktan sonra teşvik belgesinde faiz desteği destek unsuru bulunan firmalara bildirimde bulunulması ile ilgili mevzuatta herhangi bir düzenlemenin bulunmadığı, İdare Mahkemesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile … İdare Mahkemesinin temyize konu ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davacının duruşma istemi yerinde görülmeyerek gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
28/08/2006 tarih ve 2006/10921 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'a istinaden, davacı Şirket adına Trabzon İli, … İlçesi'ndeki hidroelektrik santrallerinin inşası için yatırım süresi 07/02/2008 tarihinde başlayıp 07/02/2011 tarihinde biten … tarih ve … sayılı yatırım teşvik belgesi düzenlenmiştir.
Anılan yatırım teşvik belgesinin yararlanacağı destek unsurları, gümrük muafiyeti, KDV istisnası ve faiz desteği olarak belirlenmiş, davacı Şirket tarafından yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımın finansmanı için Türkiye Kalkınma Bankasından 01/07/2009 ile 24/05/2011 tarihleri arasında yurt dışı kaynaklı yatırım kredileri kullanılmıştır.
Hidroelektrik santrallerinin 24/12/2010 tarihinde bitirildiğine ve tesisin işletmeye açılabileceğine ilişkin 17/01/2011 tarihli geçici kabul tutanağı düzenlenmiş, davacı Şirketin 05/09/2011 tarihli başvurusu üzerine yatırım tamamlama vizesi yapılmıştır.
Davacı Şirket tarafından, yatırım teşvik belgesindeki faiz desteğinden yararlanma talebiyle 13/07/2012 tarihinde Türkiye Kalkınma Bankasına başvurulması üzerine Bankanın … tarih ve … sayılı yazısıyla, Hazine Müsteşarlığı Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazıları uyarınca faiz desteğinden yararlandırılmasının mümkün olmayacağı belirtilmiş, bunun üzerine 04/12/2012 tarihinde Ekonomi Bakanlığı Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğüne yapılan başvurunun, yatırım teşvik belgesindeki yatırımın bitiş tarihinin 07/02/2011 olduğu, Bakanlıkları ile kredi kullanılan banka arasında imzalanan faiz desteğine ilişkin protokolde yer alan "yatırım süresi bitmiş teşvik belgesi kapsamında ilk kez yapılacak talepler için faiz desteği uygulanmaz" hükmü uyarınca, faiz desteğinden yararlandırılmasının mümkün olmadığından bahisle reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin tesis edilmesi üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Davaya konu yatırım teşvik belgesinin dayanağı olan 06/10/2006 tarih ve 26311 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 28/08/2006 tarih ve 2006/10921 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın 1. maddesinde, Kararın amacının, Kalkınma Planları ve Yıllık Programlarda öngörülen hedefler ile Avrupa Birliği normları ve uluslararası anlaşmalara uygun olarak tasarrufları katma değeri yüksek, ileri ve uygun teknolojileri kullanan yatırımlara yönlendirmek, istihdam yaratmak, yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, bölgeler arası dengesizliklerin giderilmesini temin etmek, küçük ve orta ölçekli işletmelerin uluslararası düzeyde rekabet edebilmelerini teminen yatırım, üretim, kalite ve standartlarını artırmalarını ve istihdam yaratmalarını sağlamak, çevre korumaya yönelik yatırımlar, ileri teknoloji gerektiren yatırımlar ile bu yatırımlara ilişkin araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek olduğu düzenlenmiş; 3. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, faiz desteği, teşvik belgesi kapsamında yatırımlara sağlanabilecek destek unsurları arasında sayılmış, 17. maddesinin 1. fıkrasında, teşvik belgesinde öngörülen destek unsurlarının ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından uygulanmasının zorunlu olduğu; 19. maddesinde, Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Hazine Müsteşarlığınca (Müsteşarlık) yayımlanacak tebliğler ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
Anılan Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen ve 08/12/2006 tarih ve 26370 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/3 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'in 20. maddesinde, bütçe kaynaklarından karşılanmak üzere faiz desteği öngörülebilecek teşvik belgesi kapsamında yapılacak yatırımlar sayılmış, anılan maddenin 3. fıkrasında, bankalarca yapılacak işlemlere ilişkin esasların Müsteşarlık ile Banka arasında imzalanan protokol ile belirleneceği, 22. maddesinin 1. fıkrasında, teşvik belgesinde faiz desteği öngörülen yatırımcıların, faiz desteğinden yararlanabilmek için Türkiye'de yerleşik şubesi bulunan yerli ve yabancı bankalar ile katılım bankalarından birine başvurabilecekleri, bankaca yapılan değerlendirme sonucunda kredi kullandırılması uygun görülen projelere ilişkin faiz desteği müracaatlarının, yatırımcı adına protokolde belirtilen esaslar çerçevesinde bankaca Müsteşarlığa yapılacağı kurala bağlanmıştır.
16/07/2009 tarih ve 27290 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 14/07/2009 tarih ve 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın 21. maddesiyle, 28/08/2006 tarih ve 2006/10921 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar yürürlükten kaldırılmakla birlikte, 2009/15199 sayılı Kararda da 2006/10921 sayılı Karar'ın yukarıda belirtilen hükümlerine benzer düzenlemelere yer verilmiş, geçici 1. maddesinde; "Bu Kararın yayımı tarihinden önce sonuçlandırılmamış müracaatlar, müracaat tarihinde yürürlükte bulunan Karar hükümleri çerçevesinde sonuçlandırılır. Ancak, yeni teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin müracaatlar, talep edilmesi halinde bu Karara istinaden değerlendirilebilir." hükmüne, geçici 2. maddesinin 1. fıkrasında; "Bu Kararın yürürlüğe girdiği tarihten önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri ile ilgili uygulamalara, teşvik belgesinin dayandığı karar ve ilgili diğer kararlar çerçevesinde devam olunur..." hükmüne yer verilmiştir.
Hazine Müsteşarlığı ile Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. arasında faiz desteğinin uygulanmasına ilişkin imzalanan 13/04/2010 tarihli protokolün 7. maddesinde, kredi kullandırıldıktan sonra yatırımcı talebine istinaden Müsteşarlıktan faiz desteği talebinde bulunulabileceği, yatırım süresi bitmiş teşvik belgesi kapsamında ilk kez yapılacak talepler için faiz desteğinin uygulanmayacağı kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Hukuk devleti ilkesinin ön koşullarından biri olan "hukuk güvenliği" ile kişilerin hukuki güvenliğinin sağlanması amaçlanmaktadır. Kişilerin hukuki güvenliğini sağlamayı amaçlayan hukuki güvenlik ilkesi, hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde Devlete güven duyabilmesini, Devletin de yasal ve idari düzenlemelerinde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kılar. Bu bağlamda, önceden oluşmuş hukuksal durumların, sonradan yapılacak işlemlerle değiştirilmesi, hukuktan beklenen güvenle bağdaşmayacaktır.
"Kazanılmış hak" ise doktrinde, yürürlükteki hukuka uygun olarak doğan ve böylece kişiye özgü lehte sonuçlar doğurmuş, daha sonra mevzuat değişikliği ya da işlemin geri alınması gibi durumların varlığına rağmen hukuk düzenince korunması gereken bir hak olarak tanımlanmaktadır. İdarenin ister düzenleyici işlem, ister bir taahhüt, isterse uzun süren bir uygulamasına güvenerek olsun, bireylerin çıkarlarına ya da lehlerine olan bir sonuca ulaşabileceklerini ümit etmelerine de "haklı beklenti" denilmektedir.
Uyuşmazlıkta, 2006/10921 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın 17. maddesinin 1. fıkrası uyarınca teşvik belgesinde öngörülen destek unsurlarının ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından uygulanmasının zorunlu olduğuna yönelik açık hüküm nedeniyle, yararlanılacak destek unsurları içerisinde faiz desteğinin de yer aldığı yatırım teşvik belgesi kapsamındaki Trabzon İli, … İlçesi, … Hidroelektrik Santrali yapım işinin, tarafına faiz desteği uygulanacağı haklı beklentisiyle davacı Şirket tarafından anılan belgede belirlenen süre içerisinde tamamlandığı, ancak faiz desteğinden yararlandırılma talebiyle yapılan başvurunun, yatırım sürecinin devam ettiği esnada davalı idare ile davacı Şirketin kredi kullandığı banka arasında imzalanan 13/04/2010 tarihli protokol ile getirilen, yatırım süresi bitmiş teşvik belgesi kapsamında ilk kez yapılacak talepler için faiz desteğinin uygulanmayacağına yönelik kural uyarınca reddedildiği anlaşılmaktadır.
Her ne kadar, 2006/3 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ'in 20. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, bankalarca yapılacak işlemlere ilişkin esaslar, Müsteşarlık ile Banka arasında imzalanan protokol ile belirlenecek ise de, protokol ile getirilecek kuralın, yatırımların desteklenmesi amacıyla Devlet tarafından yapılacağı belirtilen yardımların tarafına uygulanacağı beklentisiyle yatırım yapan kişilerin haklı beklentisini sonuçsuz bırakacak şekilde öngörülemez yeni bir kural niteliğinde olmaması gerekmektedir.
Bu durumda, teşvik belgesinde öngörülen destek unsurlarının ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından uygulanmasının zorunlu olduğuna yönelik açık hüküm ve yararlanılacak destek unsurları içerisinde faiz desteğinin de yer aldığı yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yapım işinin davacı Şirket tarafından anılan belgede belirlenen süre içerisinde tamamlanması karşısında; teşvik mevzuatında öngörülen amacın gerçekleştiği ve davacının oluşan haklı beklentisi kapsamında kullandığı krediler için (yatırım teşvik belgesindeki yatırımın başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki -07/02/2008-07/02/2011- dönemde kullandığı krediler) faiz desteğinden yararlandırılması gerektiği sonucuna varılmış olup, faiz desteğinden yararlandırılma talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Bu itibarla, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin temyize konu … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 28/02/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; … İdare Mahkemesince verilen ısrar kararının usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, davacının temyiz isteminin reddi ile … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.